Son yıllarda herkesin dilinde D vitamini var. Neden bu kadar çok konuşuluyor? Neden bu kadar önemli? VM Medical Park Kocaeli Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı L. Derya İnal D vitamini ile ilgili merak edilenleri yanıtladı.

Vitamin D yağda eriyen ve bağırsaklardan emilen bir hormondur.

D vitaminin %10-20'si gıdalar yoluyla alınır, esas %80-90'i UVB ışınları etkisi ile ciltte sentezlenir. Direkt güneş ışınlarının teması gerekmektedir.

Faktör düzeyi 15 ve üzerindeki güneş koruyucu kremler sürüldüğünde UVB cilde ulaşamaz. Benzer şekilde cam arkasında güneşlenmek de UVB ışınlarının ciltle direkt temasını keseceği için D vitamini sentezi olmayacaktır.

Güneş ışınlarının dünya yüzeyine ulaştığı açı çok önemlidir. Ülkemizin bulunduğu enlem göz önünde bulundurulduğun da güneşten faydalanmak için en uygun aylar Mayıs-Kasım aylarıdır.

Güneş ışığından faydalanmak için uygun saat aralığı saat 10.00-15.00 arasıdır.

Cilt rengi açık kişilerin günde 15 dakika kadar güneş banyosu yapması yeterliyken, aynı miktarda D vitamini sentezi için cilt rengi koyu olanların daha uzun süre güneş banyosu yapması gerekmektedir.

Vitamin D düzeyini en iyi gösteren parametre serumda 25 (OH) vitamin D ölçümüdür.

20 ng/ml'nin altında D vitamini eksikliği

20-29 ng/ml D vitamini yetersizliği

30 ng/ml'un üzerinde D vitamini yeterli

150 ng/ml toksik doz

En sık neden yetersiz güneş ışığı maruziyetidir. Kapalı giyim tarzı olanlarda, güneş koruyucu kullananlarda, koyu cildi olanlarda, yoğun hava kirliliği olan bölgelerde yaşayanlarda sıklıkla görülmektedir. Bunun dışında besinlerle yetersiz D vitamini alanlarda, midenin ameliyatla alınması gibi durumlarda, çölyak ve inflamatuar barsak hastalığı gibi ince barsak hastalıklarında, pankreas yetersizliğinde, yağ emilim bozukluğunda, siroz gibi kronik karaciğer hastalıklarında, böbrek yetmezliklerinde, protein kaybına neden olan böbrek hastalıklarında da D vitamini eksikliği sıklıkla görülmektedir. Ayrıca vitamin D’nin yıkımını artıran bazı ilaçlar da D vitamininde eksikliğe neden olmaktadır.

İnsanlar gün içerisinde uzun süre ofis ortamlarında yani kapalı mekanlarda çalışıyorlar. Çocuklar ise hafta içi tüm gün okuldalar. Hafta sonunu ise dışarda ve doğada geçirmek yerine AVM'leri tercih ediyorlar. Çocuklar da AVM'lerin ışıltılı cazibesine kapılıp hafta sonlarını bu kapalı yerlerde geçirmek istiyorlar. Dolayısıyla güneş ışınlarına maruziyetleri oldukça azalıyor. Bu da yeteri kadar D vitamini alamamak anlamına geliyor.

Ağır ve uzamış vitamin D eksikliğinde en sık olarak yaygın kas-kemik ağrısı ve kas güçsüzlüğü görülmektedir. Bunun dışında kemik hassasiyeti, yürüme zorluğu ve kırıklar gelişebilmektedir.

D vitamini ölçümü, eksiklik düzeyine göre uygun tedavi ve takibi kesinlikle hekim kontrolünde olmalıdır. Reçete edilmeden eczaneden D vitamini takviyesi talep edilmemelidir.

Serum D vitamini düzeyinin 150 üzerinde olması vitamin intoksikasyonu (zehirlenme) olarak nitelendirilir. Kanda kalsiyum seviyelerinin oldukça yükselmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak yaygın vücut ağrısı, şiddetli halsizlik, kabızlık, bulantı kusma, bilinç değişiklikleri, idrarda kalsiyum atılımının artması, böbrek taşı, böbrek yetmezliği, kalpte ritim bozuklukları, pankreatit gelişebilir. Hekiminize danışmadan kontrolsüz vitamin kullanmayın.