KOCAELİ (AA) - ŞENGÜL AZBAY - Türkiye'deki üniversite eğitiminin ardından dünyanın en çok Ar-Ge çalışması yapan firmalarından ABD'li şirkette 5 yıl çalışan Mahmut Akşit, TÜBİTAK'ın "2232 Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı" kapsamında Türkiye'ye dönerek yeni nesil termoelektrik malzemeler geliştirmek için çalışmaya başladı.

Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) Fizik Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Akşit, çalışmalarını, üniversite bünyesinde kurduğu malzeme fiziği laboratuvarında, doktora öğrencileri ve doktora sonrası araştırmacılardan oluşan 5 kişilik Ar-Ge grubu ile 10'a yakın yüksek lisans öğrencisiyle yürütüyor.

Akşit ve ekibinin geliştireceği yeni nesil termoelektrik malzemelerle atık ısının tekrar kullanılabilir elektriğe çevrilmesi amaçlanıyor.

- "TÜBİTAK laboratuvar kurmak için 1 milyonluk bütçe verdi"

Dr. Öğretim Üyesi Mahmut Akşit, AA muhabirine, 2008'de Sabancı Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Bölümünden mezun olduğunu, 2014'te ABD'de bulunan Cornell Üniversitesinden aynı alanda doktora derecesini aldığını söyledi.

Daha sonra dünyanın en çok Ar-Ge çalışması yapan şirketlerinden birinin araştırma laboratuvarında uzman malzeme kimyacısı olarak çalışmaya başladığını aktaran Akşit, şirkette 5 sene bilimsel çalışmalar gerçekleştirdiğini anlattı.

İki yıl önce Türkiye'ye dönüş yaptığını dile getiren Akşit, şunları kaydetti:

"Kendi memleketimize faydalı olmak istiyoruz. Önceleri arkadaşlarımız Türkiye'ye geldiğinde, deneyimleri çok fazla, bilgi birikimleri çok fazla ama bunları aksiyona geçiremiyorlardı çünkü laboratuvar kuracak bir bütçeleri olmuyordu. Program sayesinde bilgilerimiz, araştırma geçmişimiz tazeyken gelip laboratuvarımızı kurup burada çalışmalara başlayabildik. Araştırmalarımıza hiç soluk kesmeden devam etmemizi sağlayan, bütçenin gelmesi. Deneyimli araştırmacılara, laboratuvarlarını kurmak için 1 milyonluk bütçe verdiler ve bunun üstüne yine laboratuvardaki bilimsel çalışmalarımızı hayata geçirmek için 720 bin liralık ek bütçe verdiler. Toplam 1 milyon 720 bin liralık bir bütçeyle geldik. TÜBİTAK'ın yaptığı bu teşvik hakikaten çok önemli. Bu programın, bilim insanlarının Türkiye'ye dönüşünde çok büyük bir etken olacağını ve bunun Türkiye açısından uzun vadede çok faydası olacağını düşünüyorum."

Akşit, laboratuvarı yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına rağmen 6 ay içerisinde kurduklarını ve çalışmalara başladıklarını aktararak, laboratuvarda çalışan 4 doktora öğrencisi ve 1 doktora sonrası araştırmacının da 3 senelik maaşlarının bu program kapsamında karşılandığını bildirdi.

- "Enerjinin çok büyük kısmını israf ediyoruz"

Termoelektrik malzemelerin, ısıyı elektrik enerjisine herhangi bir mekanik aksam olmadan çevrilebilen malzemeler olduğunu anlatan Akşit, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dünyada çeşitli amaçlarla harcanan enerjinin yüzde 58'i kullanılmadan atık ısı olarak israf oluyor. Bu oran Türkiye için yüzde 53 seviyesinde. Geleneksel otomobil motorları ve termik santraller atık ısı oluşumda başı çekiyor. İçten yanmalı motorlarda yaktığımız enerjinin ancak yüzde 30'unu hareket için kullanabiliyoruz, yüzde 70'i egzozdan kaçıp gidiyor. Enerjinin çok büyük kısmını israf ediyoruz. Benzer şekilde termik santrallerde, doğal gaz santrallerinde enerjinin yüzde 70'ini havaya atıyoruz. Amacımız, termoelektrik malzemelerle atık ısının tekrar kullanılabilir elektriğe çevrilmesi. Hem termoelektrik malzemelerin verimliliğini artırmak hem de daha ucuza imal etmek istiyoruz. Biz bu 2 soruna da çözüm bulacak fikirle geldik Türkiye'ye ve bunu gerçekleştirmek için çalışıyoruz. Örneğin hibrit arabalar çok yaygın. Onların egzozundan çıkan ısı tekrar elektriğe dönüştürülebilirse hem arabanın menzili ve verimliliği artacak hem daha az yakıt harcayacak."

Akşit, Mars keşif araçları Curiosity ve Perseverance'da da radyoaktivite kaynaklı ısı enerjisini elektrik enerjisine çeviren termoelektrik modüllerle elektrik enerjisi ihtiyacının karşılandığın belirtti.

Yeryüzünde ise ulaşımı zor mevkilerde bulunan doğal gaz boru hatlarında, deniz platformlarında, telekomünikasyon tesislerinde ve güvenlik amaçlı görüntüleme tesislerinde çeşitli uygulamalar için termoelektrik modüllerin kullanıldığına işaret eden Akşit, termoelektrik malzemelerin, yine geleneksel jeneratörlere göre hafif olmaları sebebiyle havacılık ve uzay sanayinde de kullanımının gün geçtikçe ön plana çıktığını sözlerine ekledi.

​​​​​​​