Sonbaharın, değişmez bir hükmü vardır. Her sonbaharın gelişinde, baharın süsü, yazın kavurucu sıcaklarından koruyucu meleği yapraklar, dallarından birer birer dökülür, her biri bir tarafa savrulur. Elveda deme zamanı, ayrılık mevsimi, hüzün mevsimidir. Bir anlamda kışın soğuklarından korunmak için fazlalıklardan arınma, yeniden daha gür bir şekilde doğmak için hazırlık mevsimidir. Yaprağın dalından istemeden ayrılırken hayal kırıklığıdır. Ağacın, yeniden kök salıp dirilmek için rüzgâra hediyesidir. Doğanın çıplaklığı, yaprağın korkaklığıdır. Çetin kış şartlarının yakın olduğunun habercisidir. Ya bahara kavuşmanın, ya sonbaharla vedalaşmanın adıdır sonbahar.
İnsanoğlu içinde sonbaharın hükmü değişmez. Bu ay insanlar içinde dünyadan ayrılık ve hüzün ayıdır.Yüreklerdeki sevgiyi, aşkı, umudu alıp götürür, yerine hüznü, sıkıntıyı, yalnızlık duygusunu getirir bu mevsim. Hastalıkların ilk belirtilerinin ortaya çıkışı, sonbaharın soğuk esen rüzgârlarının sevdiklerimizi bizden koparıp alışı, ölümün kıyımızdan geçişinin adıdır sonbahar.
Yazın sıcak havasına kanıp genleşen damarların, sonbaharın soğuk nefesinde büzüşmesidir. Bu büzüşme neticesinde damarlarda basınç artar, tansiyon yüksekliğine sebep olur. Damar duvarları bu basınca dayanamazsa yırtılmalar meydana gelir. Beyin kanaması oluşur. Ya bahara kavuşursun, ya sonbaharla veda edersin.
İnsan, sonbaharın değişen havasıyla beraber sinir sistemi bozulur ve depresyon hastalığına çok sık yakalanılır. Sinir sisteminin bozulmasıyla beraber vücudun savunma mekanizması zayıflar ve birçok hastalığa zemin hazırlanır. O halde sinir sistemi sağlıklı işlev gördüğü sürece sağlıklı bir yaşam sürmenin mümkün olabilir. Bu nedenle zihnin devamlı çalıştırılması ve sinir sisteminin güçlendirilmesi lazım. Sinir sistemini güçlendirmek için, sonbahara uygun yiyecek ve içecek tüketip, sonbahara uygun giyineceksin. Beynini çalıştırmaz, hücrelerin yaşlanmasına ve ölmesine sebep olursan bahara kavuşamaz, sonbaharla veda edersin.
Devletlerinde, tıpkı ağaçlar gibi, aynı insanlar gibi ilkbaharı, yazı, sonbaharı kışı vardır. Sonbahar, kışa hazırlık mevsimidir. Bu hazırlık mevsiminde üzerlerinden, sararmış, veda etmeye hazırlanmış yükü atıp, iş görmeyen, büyümesine engel olan dalları budayıp kışa hazırlık yaparlar ya da sonbaharın değişmez hükmüne razı olurlar. Ya sinir sistemlerinin bozulmasını, zayıflamasını ve kalp krizi geçirmesini önleyecek beyinlerini yani devlet aklını devamlı çalıştırırlar, yâda kışın acımasız hükmüne razı olurlar.
Ülkemiz bugün bir sonbahar mevsimini yaşıyor. Üzerinden kendine ihanet etmeye hazırlanmış yaprakları, büyümesine, meyve vermesine engel olacak dalları budayıp atıyor. Bu budama ehil ellerde, doğru yapılırsa, ilkbaharla birlikte dallar meyveye doyar, yanlış yapılırsa dallar meyveye hasret kalır. Unutmayalım sonbaharın hükmü hiç değişmez.