TRT ve Mesut Uçakan’a hapis şoku

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hayatından esinlenen “Sevda Kuşun Kanadında” adlı diziyle ilgili tartışmalar savcılığa yansıdı.

Ünlü şair Necip Fazıl Kısakürek’in ailesi, izinsiz okunan Muhasebe şiiri ile gerçekte Necip Fazıl Kısakürek’e ait olmayan diyalog ve sahnelerin diziden çıkarılmaması üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurdu. Yapımcı Sonart Medya ve Yayıncılık A.Ş. yetkilisi Mesut Uçakan ile TRT yetkililerinin bir yıldan beş yıla kadar hapsi isteniyor.

Necip Fazıl Kısakürek’in ailesini adliye koridorlarına taşıyan süreç ünlü şairin 1947 yılında yazdığı ve Çile kitabında yer alan Muhasebe isimli şiirinin TRT1 kanalında yayınlanan Sevda Kuşun Kanadında dizisinde izinsiz yayınlanmasıyla başladı.

29 Nisan’da gösterime giren ve 3 Haziran’da yayınlanan altıncı bölümüyle sezon finali yapılan dizide, Necip Fazıl, ailesinin deyimiyle “uydurma ve ona ait olmayan sözlerle” yapılan bir canlandırma ile ekrana gelince gerilim arttı.

Necip Fazıl Kısakürek’in ailesi, bir ihtarname ile TRT ve dizinin yapımcısı Yönetmen Mesut Uçakan’ın sahibi olduğu Sonart Medya ve Yayıncılık A.Ş.’yi uyardı.

Kısakürek ailesi, ihtarnamedeki talepleri yerine getirilmeyince bu sefer basın açıklaması yaptı. Necip Fazıl Kısakürek’in oğlu Mehmet Kısakürek imzasıyla yapılan açıklamada özetle şu görüşlere yer verildi:

“İhtarname ile TRT Kurumu ve dizinin yapımcısı Sonart Medya uyarılmış, dizideki Necip Fazıl canlandırmasının, kişilik haklarına tecavüz sınırını ihlal edecek derecede ileri safhada olduğu ve durumun, ailesiyle birlikte bütün sevenlerini üzdüğü ve yaraladığı, şiirinin izinsiz olarak kullanılmasının ise fikir-sanat haklarının gaspı anlamına geldiği belirtilmiştir.

Dizideki Necip Fazıl canlandırmasının yapıldığı, uydurma sözlerin ona mal edildiği ve eserinin izinsiz kullanıldığı sahnelerin herhangi bir iletişim ve medya kanalı vasıtasıyla tekrar gösterimlerde yer almaması ihtar olunmuş, dizinin devam bölümlerinde, Necip Fazıl Kısakürek’in bir diyalog ve sahne içinde bu şekilde canlandırılmasına ve eserlerinin kullanılmasına muvafakatimizin bulunmadığı ifade edilmiştir.

İhtarımız üzerine, yapımcı firma tarafımıza başvurarak Necip Fazıl Kısakürek Kültür ve Araştırma Vakfı’nın, Büyük Doğu Yayınları’nın ve ailenin izni olmadan bu şekilde davranışın büyük bir hata olduğunu itirafla, özür dilemiş, aynı hataya bir daha düşülmeyeceğinin sözünü vererek, yayınlanmış bölüm için bizden muvafakat istemiştir.

Kendilerine, izinsiz kullandıkları bölüme sonradan muvafakat edemeyeceğimiz ve kanuni haklarımız saklı olarak, ihtarnamemizdeki talebimizin bir an önce yerine getirilmesi gerektiği tekraren söylenmiştir.

İhtarımıza, özür beyanlarına ve bir daha canlandırma yapılmayacağı taahhütlerine rağmen, söz konusu dizinin 3 Haziran 2016 tarihinde gösterilen sezon finalinde Necip Fazıl ismi yapılan karikatürize canlandırma ile tekrar istismar edilmiştir.

Sanat yetenekleri ancak günümüz siyasi ortamının sağladığı imkânları menfaat hanelerine eklemekten ibaret bir seviyenin, sanatı fikri ve aksiyonuyla millete mal olmuş Necip Fazıl’ı istismarına, bir kısım basının şişirme övgülerinin arkasına sığınsalar da izin vermeyeceğimizi, TRT ve yapımcı firmaya karşı kanuni haklarımızı kullanacağımızı kamuoyuna iletiyoruz.”

Ailenin açıklamasının ardından Sonart Medya da bir açıklama yaptı. Bundan sonra Necip Fazıl Kısakürek’in eserlerine yer vermeyeceklerini ifade ettiler. Muhasebe şiirini izinsiz kullandıklarını kabul eden şirketin ‘parası neyse veririz’ anlamına gelen açıklamaları aileyi daha da üzdü. Üstelik hem TRT hem de şirket söz konusu sahneleri YouTube başta olmak üzere medya platformlarından hala çıkarmadı. Bunun üzerine aile çareyi savcılığa gitmekte buldu.

Necip Fazıl Kısakürek’in hukuk danışmanları Avukat Melahat Boran ve Avukat Muhiddin Boran, bugün İstanbul Cumhuriyet Savcılığı’na giderek, Sonart Medya Yayıncılık Anonim Şirketi ve yetkilileri ile TRT ve yetkilileri hakkında Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu’na muhalefet ettikleri gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu.

Sevda Kuşun Kanadında Dizisi’nde suç teşkil eden eylemlerinin devam ettiği belirtilen dilekçede, şüpheliler için istenen cezai yaptırımlar özetle şöyle sıralanıyor:

“Bir eser ancak eser sahibi ya da eser sahibi tarafından yetkili kılınan lisans sahibi tarafından kullanılabilir ve yayınlanabilir.

Bahsi geçen müvekkile ait şiirin kullanımına ilişkin ise şüpheliler ile hak sahibi müvekkilimiz arasında yapılmış herhangi bir izin ve lisans anlaşması ya da muvafakatname bulunmamaktadır.

Bir eserin umuma arz edilip edilmemesini, yayımlanma zamanını ve tarzını münhasıran eser sahibi tayin eder. Eserin umuma arz edilmesi veya yayınlanma tarzı, sahibinin şeref ve itibarını zedeleyecek mahiyette olduğunda yazılı izin vermiş olsa bile yayınlanmasını menedebilir. Menetme yetkisinden sözleşme ile vazgeçmek dahi hükümsüzdür. Eser sahibinin varisi ve manevi haklara sahip müvekkil Mehmet Kısakürek’e ait manevi haklarda şüphelilerin hukuka aykırı eylemleri nedeniyle zarar görmüştür. İzinsiz eserin yayınlanmasının men edilmesi gerekmektedir

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) uyarınca korunan eserler ile ilgili manevi ve mali hakları ihlal edenler aleyhinde hukuki ve cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Şöyle ki bir eseri FSEK uyarınca hak sahibinin yazılı izni olmaksızın; herhangi bir şekilde işleyen, temsil eden çoğaltan, herhangi bir şekilde dağıtan, yayan, ticaret konusu yapan, umuma ileten, yayımlayan ya da hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz eden, satan, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayan, ticarî amaçla satın alan, ithal veya ihraç eden, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran ya da depolayan kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.

Diğer yandan, müvekkilin eserini şüphelilerin kendi yapımlarında ve yayınlarında kullanmak suretiyle haksız kazanç elde etmesi Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında haksız rekabet teşkil etmekte olup haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler, şikâyet üzerine ceza mahkemesince bir aydan bir yıla kadar hapis veya beş yüz liradan on bin liraya kadar adli para cezasıyla veya her ikisiyle birlikte cezalandırılırlar.

Ülkemiz ilim ve edebiyatını, milli değerlerimizi, kültürümüzü ve sanatımızı uluslararası arenada tanıtılmasını sağlayan, kültür elçiliği yapan mali haklara münhasıran sahip olan müvekkil yayınevi ve müvekkil eser sahibi varisi bir daha yetişemeyecek kadar değerli Üstad Necip Fazıl Kısakürek’in ve onun eserinin, hukuka aykırı olarak kullanılmasından, temsil edilmesinden, yayınlanarak ve umuma iletilerek haksız kazanç elde edilmesinden ve şüphelilerin Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na aykırı eylemleri nedeniyle madden ve manen zarara uğramıştır. Şüphelilere 10 Mayıs tarihli ihtarname göndererek hukuka aykırı eylemlerin durdurulmasını ve sona erdirilmesini talep etmişseler de sonuç alamamış tam tersine halen dizinin ilgili bölümünün yayını, fragmanları, tekrar yayını, tanıtımı yapılmakta ve umuma iletilmekte ısrarla ve kötü niyetle hukuka aykırı eylemlerine devam edilmektedir.

Necip Fazıl’ın manevi şahsiyetinden nemalanmak istenmiştir. Eserinin umuma arz edilmesi konusunda da izin alınmaması ve Necip Fazıl gibi ifade kabiliyeti üstün ve güçlü bir sanatkarın, tahfif ve tağyir edici bir üslupla kendisine ait olmayan bir dil ve diyalog içinde milyonlarca izleyiciye sunulması, kendisine ait olmayan sözlerin aitmiş gibi gösterilmesi de FSEK bağlamında hukuka aykırı olmakla birlikte eser sahibinin varisi olarak Müvekkil Mehmet Kısakürek’in manevi haklarını da ihlal etmiştir. Bu tüm maddi ve manevi zararlardan dolayı da şüpheliler hakkında şikayetçi olmak zarureti hasıl olmuştur.”

Av. Melahat Boran, yaptığı açıklamada savcılık makamından ayrıca, eserin yayınlanmış ve de yayınlanacak bölümlerinde, hukuka aykırı olarak işlenmesi, çoğaltılması, yayınlanması, temsili, umuma iletilmesi, yeniden iletimi faaliyetlerinin durdurulmasına, önlenmesine ve hüküm kesinleşinceye kadar devamına; suç teşkil eden dizinin şüphelilere ait web siteleri üzerinden ve TRT kanallarından, internet üzerinden ve her türlü mecradan yayının durdurulup içeriklerin yayından kaldırılmasına, engellenmesine, satış, pazarlama ve tanıtımının engellenmesine, bu mümkün olmadığı takdirde şüphelilere ait anılan web sitelerine erişimin engellenmesine hüküm kesinleşinceye kadar devamına; Necip Fazıl Kısakürek’in izinsiz canlandırılmasına ve kendisine ait olmayan sözlerin onun eseri gibi gösterilerek maddi ve manevi haklarının ihlal edilmesinin durdurulmasına ve önlenmesine, karar verilmesini istediklerini söyledi.