Medical Park Gebze Psikiyatri  Uzmanı Alparslan Asil Budaklı birçoğumuz tarafından görmezden gelinen ve psikiyatrik bir hastalık olan Mevsimsel Depresyon hakkında bilgilendirmede bulundu.

Mevsimsel Depresyon (MD), mevsimlerin değişmesiyle ortaya çıkan bir depresyon tipidir. Bu hastalık, "Hava bugün kapalı ve kasvetli kendimi kötü hissediyorum" dan ziyade, mevsimin büyük çoğunluğunda devam eden ciddi bir klinik durumudur.  Mevsimsel Depresyon yılın hemen hemen aynı döneminde kişide benzer belirtilerle ve şiddette başlar.

Mevsimsel Depresyon başlangıcı genellikle sonbahar aylarına denk gelir ve kış ayları boyunca devam eder. Kıştan ilkbahara geçişte ise genellikle sonlanır. Mevsim değişikliği ile başlamış olan depresyon yine mevsim değişikliği ile insanların çoğunda geriler ve yaz aylarının başlamasıyla hastalar kendilerini daha iyi hissederler.

Mevsimsel Depresyon'un biyolojik bir hastalık tablosu olduğunu belirten Uzm.Dr. A.Asil Budaklı, "Mevsimsel Depresyon'un nedenlerini üç ana başlıkta görüyoruz. Bunlardan ilki biyolojik saattir. Buna aydınlık ve karanlık düzeni de diyebiliriz. Aydınlık düzeyinin düştüğü sonbahar ve kış aylarında biyolojik ritim bozulabilir. Karanlık gündüzler, enerjik biçimde güne başlamaya ket vurabilir. 

İşe – okula giderken ve eve dönerken karanlık havada seyahat edip, gün boyu kapalı alanda kalmak da biyolojik ritmi olumsuz etkiler. İkincisi serotonin seviyesi ve etkisidir. Serotonin beyin içerisinde iletişimi sağlayan, duygularımızı etkileyen bir hormon, proteindir. 

Güneş ışığının azalması beyindeki serotonin miktarının ve etkisinin azalmasına neden olarak depresyonu başlatabilir. Üçüncüsü ise melotonin seviyesidir. Kış aylarında bozulan biyolojik saatin etkisiyle salgılanan melotonin miktarları da azalmaktadır. Melotonindeki azalma uyku kalitesi bozulmasına ve depresyon şiddetinin artmasına neden olmaktadır" diye belirtti.

Mevsimsel Depresyonun herkeste görülebileceğini ifade eden Uzm. Dr. A. Asil Budaklı, "özellikle kendisinde ya da ailesinde mevsimsel depresyon, major depresyon, gebelik ve lohusa depresyonu, kronik depresyon (distimi), bipolar bozukluk, duygu durum bozukluğu öyküsü olanlarda bu hastalık daha sık karşımıza çıkıyor" dedi. Mevsimsel depresyonunun karmaşık belirtileri ve ortaya çıkış zamanının öneminden bahseden Dr.Budaklı, "Mevsimsel depresyonun kendine has en önemli özelliği sonbaharda hafif düzeyde başlar ve kış aylarında artmasıdır. 

Çökkünlük hissi (hemen her gün, günün büyük kısmında), Umutsuzluk, değersizlik, üzüntü suçluluk duygularının olması, severek yapılan aktivitelere ya da eğlenmeye karşı ilgisizlik, gün içerisinde kişinin kendisini enerjisiz hissetmesi, uyku problemleri (gündüzleri sürekli uyuma isteği, sabahları uyanmakta ya da uyanıp yataktan çıkmakta zorluk), iştah ve kilo değişiklikleri (yüksek kalorili karbonhidratlı gıdalara karşı ilginin artması), sürekli halsizlik, tedirgin olma, konsantrasyon kaybı, Cinsel istekte azalma, günlük sosyal etkinliklerden uzaklaşma ve içe kapanma başlıca belirtiler arasındadır. Mevsimsel depresyonda bu belirtilerin yoğunluğu ve süresi; yıl içerisinde kişinin maruz kaldığı güneş ışığı ve yaşanılan coğrafik bölge ile yakından ilişkilidir" dedi.

Uzm.Dr. A. Asil Budaklı, ekvatordan kuzeye ya da güneye doğru uzaklaştıkça gün içerisinde güneş ışığına maruz kalma süresi azalmaktadır. Yaşanılan coğrafik bölgenin özelliğine göre biyolojik olarak yatkın kişilerde mevsimsel depresyon daha fazla görülebilir.

Mevsimsel depresyonun tedavilerinden bahseden Uzm. Dr. Budaklı, "Mevsimsel kış depresyonunda uygulanan tedaviler psikoterapi, ilaç tedavisi ve somatik tedaviler şeklindedir. Işık Terapisi; 'fototerapi' olarak da bilinen bu tedavi mevsimsel kış depresyonunun birinci basamak tedavi yöntemidir. Her gün sabahın ilk saatlerinde uygulanır.  

Göz ve beyine “sanki güneşli bir güne uyanılıyor” mesajı verilir ve bu şekilde beyin içerisinde depresyona neden olan kimyasal değişikliklerde düzelme beklenir. Işık terapisi mevsimsel kış depresyonunda oldukça etkili ve güvenli bir tedavi yöntemidir. Bir diğer yöntem ise ilaç tedavileridir. Öncelikle depresyon tedavisi, her zaman antidepresan demek değildir. 

Mevsimsel depresyon, sıklıkla bipolar bozuklukla birliktelik gösterir ve tedavinin bireye özgü planlanması önemlidir. Bu nedenle diğer psikiyatrik hastalıklarda olduğu gibi kesinlikle psikiyatrist bilgisi dışında antidepresan kullanılmamalıdır. Diğer yandan tedavi yöntemleri içerisinde birçok psikoterapi metodu bulunmaktadır. 

Mevsimsel kış depresyonunda Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT) birçok yönüyle etkindir. BDT; Negatif düşünceleri fark etme, bunlarla mücadele, olumlu davranışlar geliştirme ve depresyonla baş etmenin sağlıklı yollarını bulma gibi önemli etkileri vardır" şeklinde konuştu.

Psikiyatri Uzmanı Dr. A.Asil Budaklı, "Mevsimsel kış depresyonuna yönelik bazı besin takviyeleri kullanabilir. Bunlar arasında en öne çıkanı uyku – uyanıklık döngüsünün sağlanması için kullanılan melatonin tabletleridir. Bu tip tedaviler uzman gözetiminde olmazlarsa ciddi yan tesiri olabileceğini" belirtti.

Uzm.Dr. Budaklı "Özellikle 'karanlık aylar'da denen kış aylarında depresyon belirtileri çok daha yoğun ve uzun süreli yaşanır. Belirtiler ve klinik durum ağırlaştıkça intihar düşünceleri, halüsinasyon ya da delüzyon gibi ağır psikiyatrik belirtiler de depresyona eşlik edebilir. 'Aman nasıl olsa yazın geçecek sık dişini' gibi sözlerle tedavi kesinlikle ertelenmemelidir.